یک واقعه‌ی اجتماعی مثل جنگ یا انقلاب تا چه مدت روی نسل‌های بعد تاثیر می‌گذارد؟

این آقای دانیل که از وبسایت کاوچ سرفینگ آمد خانه‌ام، اهل برلین است. همان اول که داشت بند پوتین‌هایش را جلوی در باز می‌کرد که وارد شود نگاهش به لغتهای آلمانی که روی کمد برچسب زده بودم افتاد و گفت فلان کلمه اشتباه است و آخرش یک حرف دی جا افتاده. بعد هم سلام و احوالپرسی و این حرفها، ده دقیقه بعد گفت می‌داند رفتارش خیلی آلمانی‌ست ولی طاقت نمی‌آورد غلط املایی جلوی چشمش باشد و کاری درباره‌اش نکند! خودکار را برداشت و همه‌ی کلمه‌ها را درست کرد!! 

در شهرمان فستیوال فیلمهای اروپای شرقی در جریان بود و دانیل به همین دلیل آمده بود. برای یکی از فیلمها هم برای من بلیط خرید و به تماشای فیلم رفتیم که اتفاقا مربوط به بخش جدید فستیوال و از اسپانیا بود. فیلم به نام Ispansi، درباه‌ی گروه کودکان و مهاجران کمونیست اسپانیایی‌ست که در دوران جنگ داخلی به روسیه گریختند و در حالی که هیچوقت توسط روسها پذیرفته نشدند، در دوران جنگ جهانی دوم مورد تعقیب آلمانها بودند، و حتی بعد از اینکه جنگ در اسپانیا به پایان رسید، اجازه‌ی بازگشت به کشور نداشتند تا پایان فیلم و مرگ ژنرال فرانکو. در واقع فیلم روایتی عاشقانه در چنین پیش زمینه‌ی تاریخی بود. کارگردان و هنرپیشه‌ی اصلی فیلم، کارلوس ایگلسیاس به همراه یکی از بازیگران در سالن حضور داشت و بعد از پایان فیلم به سئوالها پاسخ می‌داد. قسمتهای آلمانی را دانیل برای من ترجمه می‌کرد و قسمتهای اسپانیایی را من برای او. کارلوس ایگلسیاس درباره‌ی پیچیدگی جنگ و شرایط آدمها در آن صحبت می‌کرد. حتی در زمان حاضر هم اختلافات بزرگی بین جناح کمونیست و جناح جمهوری خواه مذهبی در اسپانیا وجود دارد که چون درباره‌شان بحث نمی‌شود، پنهان مانده و نادیده گرفته شده. حتی کودکانی که در دوران جنگ داخلی از اسپانیا مهاجرت کردند، وقتی در چهل و پنجاه سالگی اجازه‌ی سفر به اسپانیا را پیدا کردند، مورد استنتاق قرار گرفتند، با اینکه اراده‌ای در ترک وطن و مهاجرت به یک کشور کمونیستی نداشتند. در پایان فیلم یک جمله نوشته شده بود که مرا متاثر کرد، «تقدیم به آنها که هرگز بازنگشتند». 

سعی کردم برای دانیل از انقلاب و مهاجرتهای بعد از آن توضیح بدهم. درباره‌ی آن حس کمبود که همیشه مثل یک حفره توی قلب مهاجرها وجود دارد. بعضی‌ها امکان بازگشت و یا سفر را دارند، بعضی‌ها، نمی‌دانند آنروز کی برایشان اتفاق خواهد افتاد. برایم از آلمانی‌ها گفت و از از اینکه ایده‌ی وطن‌پرستی برایشان کاملا تغییر کرده. در واقع حس وطن‌پرستی، بعد از اتفاقاتی که در جنگ جهانی دوم برایشان افتاد، برای آلمانی‌ها مذموم شمرده می‌شود. از همان کودکی این عقیده به آنها القا می‌شود که نسبت به جنگ جهانی و نازی‌ها احساس گناه داشته باشند. بنابراین به تاریخ آنقدرها اهمیت نمی‌دهند و شرایط امروز برایشان مهم‌تر است. به همین علت، آلمانی‌ها وقتی مهاجرت می‌کردند با مشکلات کمتری مواجه بودند و خودشان را با شرایط جدید تطبیق می‌دادند و علاقه‌ی چندانی به بازگشت به کشورشان نداشتند. دانیل می‌گفت آلمانها حتی تعصب خاصی نسبت به پرچم کشور خود ندارند. در ابتدای یک بازی فوتبال با سرود ملی‌شان همراهی نمی‌کنند، و دیدگاهشان به وطن کاملا سطحی شده. اما لهستانی‌ها به طور مثال، بسیار وطن‌پرست هستند و وقتی برای کار به مهاجرت می‌روند، همچنان ارتباط عاطفی خود را با خاکشان حفظ می‌کنند. 

مطلب دیگری که برایم جالب بود این بود که دانیل در قسمت شرقی برلین ساکن بود و آلمان کمونیستی را تجربه کرده بود. مطالبی می‌گفت که مرا به یاد دهه‌ی شصت می‌انداخت. مثلا می‌گفت استفاده از لوازم غربی کاملا قدغن بود. بچه‌ها اگر با کیسه‌ی خرید با آرم فروشگاههای غربی به مدرسه می‌رفتند، از صف بیرون کشیده می‌شدند و مجبور بودند یا کیسه را پشت و رو استفاده کنند و یا به خانه فرستاده می‌شدند تا آنرا عوض کنند. برای رفتن به بخش غربی شهر و دیدار از سایر اعضای خانواده، باید پاسپورت می‌داشتند و در اکثر مواقع اجازه‌ی ورود به بخش غربی برلین صادر نمی‌شد. می‌گفت روزی که دیوار برلین را برمی‌داشتند، این اتفاق آنقدر سورئال و غیر طبیعی بود که فکر می‌کرد دارد فیلم تماشا می‌کند. 

دانیل امروز به برلین برمی‌گردد. حس سفر کردن در من بیدار شده.