آتشکده بندیان درگز

یکی از دیدنیهای درگز در کنار طبیعت زیبایش، محوطه‌ی باستانی بندیان است که شامل آتشکده، برج خاموشی، کارگاه سفال باستانی و یک تپه در حال کاوش می‌شود. یکی از مهمترین ویژگی‌های این سایت، علاوه بر گچبری‌های منحصر به فرد ساسانی، نحوه‌ی نگهداری آن است که می‌تواند از الگوهای موفق در حفظ آثار باستانی در کشورمان باشد. واقعا وقتی حفاظت از میراث را به اهلش بسپارند، دلسوزانه و استادانه از آن حفاظت می‌شود.

تابلوهای راهنما به تازگی نصب شده‌اند

بخش اداری در فاصله با سایت اصلی ساخته شده که خودش بسیار دلنشین و دعوت کننده است، بخصوص با گلهای زیبایی که نگهبانان سایت با عشق از آنها نگهداری می‌کنند و حوض کوچکی که مهمان تعدادی ماهی قرمز درشت است

موزه در واقع دیوار و سقفی‌ست که آتشکده‌ی بندیان را احاطه کرده و آنرا در مقابل آفتاب و تغییرات جوی محافظت می‌کند. 

سایت بندیان در سال ۱۳۶۹ و در جریان مسطح سازی زمین برای کشاورزی کشف شد. تیم دکتر مهدی رهبر از سال ۱۳۷۲ روی آن کار کردند و نتیجه‌ی کاوش آنها کشف آتشکده‌ی متعلق به دوره‌ی ساسانی و تصویرگر پیروزی بهرام پنجم (بهرام گور) به همسایگان شمالی بود. کارشناس و نگهبان سایت که با خوش‌اخلاقی آمد و تمام سایت را به ما نشان داد، آقای حیدری، یکی از کارکنان تیم حفاری دکتر رهبر بود که در روزهای نوجوانی‌اش به سایت آمد و تقاضای کار کرد. کم‌کم با علاقه و دقتی که نشان می‌داد، اعتماد گروه باستانشناسی را به خود جلب کرد و کارهای ظریف‌تر و حساس‌تری به او سپرده می‌شد و چون دکتر رهبر به او اطمینان داشت، حتی نصب حفاظها و سایه‌بانهای سایت تاریخی را به او می‌سپرد.

نورپردازی بسیار خوب تالار ستون‌دار، آنرا از قسمتهای دیگر جدا کرده. دور تا دور این تالار با گچبری‌هایی پوشیده شده بود که نه فقط در تجلیل پادشاه، بلکه به عنوان یک سند تاریخی دارای اهمیت ویژه هستند.

این تصویر را از مقاله‌ی دکتر رهبر برداشتم. جایی که روی تصویر یک فلش جهت شمال را نشان می‌دهد در واقع درب ورودی قرار گرفته. عکسی که در بالا گرفته‌ام از همان زاویه ساختمان را نشان می‌دهد. 

 در همانجا که عکس بالا را گرفته‌ام بایستید، در میان تالار سکویی را می‌بینید که محل نشیمن پادشاه بوده. درب روبرو درب ورودی به اتاق آتشدان است، که تحت مراقبت بود و اجازه‌ی ورود به کسی داده نمی‌شد. درب سمت راستی مربوط به اتاق نگهداری اشیا و هدایاست. در سمت راست این در مهراب قرار گرفته. نقش‌های گچی از دیواره‌ی سمت چپ شروع می‌شوند و اگر توالی آنرا دنبال کنید داستان جنگ و پیروزی بهرام گور را خواهید دید.

اگرچه تنها قسمت پایین دیواره‌های گچبری شده سالم مانده‌اند، اما از روی همین‌ها هم می‌توان داستان پیروزی بهرام گور بر هپتالی‌ها را متصور شد، وقتی که مرد هپتالی با چهره‌ی آسیای شرقی روی زمین و زیر سم اسب قرار گرفته.

تصویر دیگری از قوم شکست خورده

این دستی که کوزه‌ی آب را به دست گرفته، دست آناهیتاست. تابحال اینقدر نزدیک با تصویری از آناهیتا روبرو نشده بودم

تصویر نحوه‌ی نشستن، ایستادن، تزیینات لباس‌ها و جزییات آنقدر جذابند که آرزو می‌کنم ای‌کاش دیواره‌ها کامل بودند. این قسمت در مهراب قرار دارد

ظریف‌کاری گچبری‌ها انگار به تصاویر روح می‌دهد

این لباس را ببینید، انگار می‌شود کیفیت پارچه را از روی این نگاره لمس کرد. آن چکمه‌ها با تزیین را ببینید. 

این بخش دایره‌ای شکل توسط دکتر رهبر اتاق برشنوم‌گاه نامیده شده، ولی از ۹ سکوی تطهیر که باید در آن باشد خبری نیست. 

آتشدان گچی دورتر از آن بود که بشود جزییاتش را خوب دید

برج خاموشی بسیار نزدیک به آتشکده بود، اینطور که از شواهد امر پیداست، جسد افراد مهم از جمله پادشاه در این برج خاموشی قرار می‌گرفت و استخوانهایش در جعبه‌های سفالی در استودان داخل آتشکده قرار داده می‌شد. 

در نزدیکی این دو مکان، یک کارگاه سفال هم‌عصر با آنها، و همچنین یک تپه‌ی باستانی وجود دارد که به عقیده‌ی دکتر رهبر، می‌توان لایه‌های تاریخی از عصر آهن تا نوسنگی را در آن یافت.
اگر علاقمند به دانستن بیشتر درباره‌ی این سایت هستید، فیلم «دستگرد یزد شاپوران» را پیدا کنید و به من هم خبر بدهید از کجا پیدا کردید! این فیلم به کارگردانی پژمان مظاهری پور، درباره‌ی کاوش و یافته‌های سایت بندیان است.